Benarkah Al-Manna (Gam Arab) Penawar Pelbagai Penyakit?

Allah subhanahu wa ta'ala berfirman:

وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ ۖ كُلُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ ۖ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَـٰكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿٥٧﴾

Dan Kami telah menaungi kamu dengan awan (dari panas matahari di padang pasir) dan Kami turunkan kepada kamu "Mann" dan "Salwa", (serta Kami berfirman): "Makanlah daripada makanan-makanan yang baik yang Kami telah kurniakan kepada kamu." Dan tidaklah mereka menganiaya Kami (sebab mereka kufurkan nikmat itu), tetapi sebenarnya mereka menganiaya diri sendiri. [Surah al-Baqarah 2:57]

Al-Manna ialah Gam Arab?

Penisbahan al-Mann/al-Manna sebagai gam arab secara mutlak adalah tidak tepat dan tidak dapat dipastikan dengan jelas. Para ulama’ tafsir berbeza pendapat dalam menjelaskan maksud dan ciri-ciri sebenar al-Manna. Berikut dibawakan perbezaan pandangan ulama’ tafsir tentang al-Manna yang disebutkan oleh Imam al-Tabari (wafat 310H) dalam tafsirnya:

1. Berkata Mujahid (wafat 104H): “al-Manna ialah getah/gam.”

2. Qatadah (wafat 118H) mengatakan: “al-Manna diturunkan kepada mereka (orang Bani Israel seperti salji). Sebahagian yang lain mengatakan al-Manna ialah minuman.”

3. Sebahagian ulama’ turut mengatakan al-manna ialah sesuatu yang melekat seperti gam tetapi bukanlah gam itu sendiri. Al-Rabi‘ bin Anas (wafat 139H)mengatakan: “al-Manna ialah minuman yang diturunkan kepada mereka (Bani Israel) seperti madu kemudian mereka mencampurkannya dalam air dan meminumnya.” Berkata sebahagian yang lain, “al-Manna ialah madu.” Pendapat ini juga dipersetuju oleh Ibn Zaid yang mengatakan al-Manna ialah madu yang diturunkan daripada langit.

4. Jabir bin Abdullah meriwayatkan bahawa Amir bin al-Husaib berkata: “Madu kalian ini hanyalah satu bahagian daripada 70 bahagian al-Manna.” 

5. Wahab bin Munabbih (wafat 114H) mengatakan: “Roti yang nipis.”

Tidak Diketahui Secara Pasti

Terdapat pelbagai lagi tafsiran para ulama’ tafsir tentang al-Manna ini seperti yang disebutkan sebelumnya. Kesimpulannya diulas dengan baik oleh Imam Ibn Kathir (wafat 774H) dalam tafsirnya:

“Ucapan-ucapan para ahli tafsir dalam menjelaskan maksud al-Manna saling berdekatan maknanya. Sebahagian daripada mereka menjelaskan al-Manna itu merupakan sejenis makanan. Sebahagian yang lain menjelaskan ia merupakan sejenis minuman. Hakikatnya, wallahua’lam ia merupakan setiap apa yang Allah kurniakan kepada mereka (Bani Israel) daripada makanan dan minuman dan selain daripadanya yang mana mereka tidak perlu mendapatkannya dengan bekerja (mencari/menanam) dan berpenat lelah.

Yang masyhur ialah jika ianya dimakan begitu sahaja, maka ia menjadi makanan dan manisan. Jika ia dicampur dengan air, maka ia akan menjadi minuman yang enak. Jika al-Manna itu dicampur dengan sesuatu yang lain (e.g masakan,adunan etc) maka ia menjadi sesuatu yang lain pula. Namun begitu, tidak ada satu ayat pun yang memberi maksud tertentu baginya (al-Manna).” [Tafsir ibn Kathir 1/267]

Al-Manna Dalam Hadith

Tidak ditemukan suatu ayat al-Quran yang menjelaskan tentang al-Manna secara terperinci seperti yang disebutkan oleh Imam Ibn Kathir. Begitu juga dalam hadith. Namun ada hadith yang memberi gambaran kasar tentang al-Manna antaranya ialah hadith riwayat al-Bukhari, Rasulullah sallallahu ‘alaihi wasallam bersabda:

الْكَمْأَةُ مِنَ الْمَنِّ وَمَاؤُهَا شِفَاءٌ لِلْعَيْنِ

Al-Kam-ah sebahagian daripada al-Manna. Airnya dapat dijadikan ubat bagi sakit mata. [Riwayat al-Bukhari dan Muslim]

Apa itu al-Kam-ah?

Ia adalah sejenis tumbuhan daripada keluarga cendawan/kulat yang hidup di dalam tanah seperti ubi kentang. Ia dikenali sebagai truffle dalam bahasa Inggeris yang mana sebahagian daripadanya menjadi makanan yang termahal di dunia.

Rujuk: http://www.cbsnews.com/news/truffles-the-most-expensive-food-in-the-world/

Truffle yang dikatakan sebagai makanan termahal di dunia. $330,000 untuk 1.5KG
https://www.alux.com/most-expensive-truffle-in-the-world/

Imam an-Nawawi (wafat 676H) ketika menghuraikan maksud al-Kam-ah ini membawakan perbezaan pendapat para ulama’ hadith:

1. Al-Kam-ah menyerupai al-Manna sahaja yang mana ianya diturunkan oleh Allah kepada Bani Israel. Ini kerana manusia mendapatkannya tanpa sebarang kos, memberinya ubat/baja, menyiramnya dan sebagainya. Maksud yang boleh difahami disini ialah ianya tidak perlu ditanam dan diusahakan kerana ianya tumbuh sendiri. Ini merupakan pendapat kebanyakan ulama’ hadith.

2. Al-Kam-ah itu sebahagian daripada al-Manna yang diturunkan oleh Allah kepada Bani Israel secara hakiki. Mereka memegang kepada zahir lafaz hadith ini.

[Syarh al-Nawawi ‘ala Muslim 14/4] 

Imam ibn Al-Jauzi (wafat 597H) menambah pendapat yang ketiga yang mana pandangan ini mirip kepada pendapat al-Rabi’ bin Anas:

3. Al-Kam-ah ialah sesuatu yang gugur daripada dahan pokok di sebahagian negara. Ianya menyerupai madu yang dicampur. Ini merupakan pendapat Abu Abdullah al-Humaidi. [Kasyf al-Musykil 1/258]

Al-Hafiz Ibn Hajar al-Asqalani (wafat 852H) membawakan satu lagi pandangan:

4. Al-Kam-ah ialah tumbuhan yang tidak berdaun (pada dahan) dan tidak berbatang yang tumbuh di atas muka bumi dan tidak perlu ditanam. [Fath al-Bari 10/163]

Pandangan Ibn Hajar al-Asqalani ini lebih mendekati makna dan hakikat tumbuhan tersebut pada hari ini.

Beza cara tumbuh al-Kam-ah dan cendawan biasa.

Al-Kam-ah pada hari ini. Dikorek untuk mendapatkannya.

Bentuk al-Kam-ah asli yang baru dikutip.

Ubat Untuk Mata

Pelbagai pandangan ulama’ berkaitan dengan makna sebenar al-Manna yang juga digelar “hadiah dari langit” bagi kaum Bani Israel. Perbezaan pendapat yang agak banyak berlaku kerana tidak ada satu riwayat pun yang menjelaskan maksud al-Manna secara terperinci.

Begitu juga dengan fungsi, kegunaan dan khasiatnya.

Yang disebutkan daripada hadith yang sahih hanyalah khasiat al-Kam-ah yang dikatakan menyerupai atau sebahagian daripada al-Manna menurut pandangan sebahagian ulama’. Kalaupun kita menerima bahawa al-Kam-ah itu ialah al-Manna sepenuhnya, tetap tidak ada dalil yang sahih yang menyebutkan khasiatnya melainkan ianya ubat untuk mata sebagaimana yang disebutkan dalam hadith diatas.

Itulah yang diamalkan oleh ulama’ yang mengalami sakit mata seperti Abdullah bin Ahmad bin Hanbal, Imam Kamal bin Abd al-Dimasyqi dan sebagainya. Riwayat dan kisah-kisah mereka yang mengamalkan al-kam-ah sebagai ubat mata disebutkan panjang lebar oleh al-Hafiz Ibn Hajar al-Asqalani. [Fath al-Bari 10/165]

Maka, dakwaan bahawa al-Manna itu menyembuhkan atau mampu menjadi penawar bagi penyakit tertentu selain daripada sakit mata, tidak sahih daripada mana-mana riwayat hadith. Yang disebutkan dalam hadith hanyalah sakit mata.

Oleh kerana itu, maka khasiat al-Manna/al-kam-ah (truffle) kembali kepada kajian perubatan atau pakar tumbuhan yang dapat membuktikannya berdasarkan ilmu yang tepat. Dakwaan al-Manna/gam Arab penawar bagi penyakit buah pinggang, diabetes, sakit jantung dan sebagainya hendaklah mendapat pengesahan daripada pihak yang berautoriti. 

Setiap dakwaan hendaklah berdasarkan bukti dan ilmu yang tepat. Bukti terbaik untuk menentukan khasiat apa jua tumbuhan/makanan yang tidak disebutkan oleh Rasulullah sallallahu ‘alaihi wasallam adalah melalui kajian daripada ahlinya.

Wallahua’lam.

.........................

Ad-Dien Abdul Kadir

Penasihat Syariah #MedTweetMY

Imam Az-Zahabi Pakar Ilmu Al-Quran

Az-Zahabi Juga Imam dalam Al-Quran 

-------

Imam Az-Zahabi (wafat 748H) sangat dikenali sebagai pakar dalam ilmu Hadith dan sejarah. Boleh dikatakan bahawa jika seseorang itu belajar ilmu hadith dan tarikh, karya Imam Az-Zahabi tidak dapat tidak mesti dirujuk.

Namun mungkin ada yang tidak tahu bahawa Az-Zahabi juga sebenarnya pakar dalam Qiraat. Beliau mula belajar Ilmu Al-Quran dan Qiraat ketika berusia 18 tahun (691H) dan telah terhimpun seluruh ilmu usul dan masail Qiraat tujuh pada dirinya lebih kurang pada usia 20 tahun.

Beliau belajar dengan Syaikh Al-Qurra', Jamaluddin Ibrahim bin Daud Al-Asqalani pada tahun itu, Syaikh Ibrahim bin Ghali Al-Muqri' Ad-Dimasyqi, kemudian belajar pula dengan Syaikh Majiduddin Abi Bakar Ad-Dimasyqi dan sebagainya.

Az-Zahabi turut membentangkan bacaannya di hadapan pakar Al-Quran dizaman itu, Imam Syamsuddin Muhammad bin 'Abdul Aziz Al-Dimyati As-Syafie ketika berusia 19 tahun.

Az-Zahabi ketika berusia 20 tahun pernah ditanya tentang masalah ilmu qiraat oleh Qadhi Al-Qudhah dizaman itu, Syihabbuddin Muhammad bin Ahmad bin Khalil As-Syafie dan beliau menjawabnya dengan tepat hingga Qadhi mengakui keilmuannya dan mengijazahkannya seluruh riwayat qiraat yang dimilikinya kepada Az-Zahabi. [Mu'jam As-Syuyukh 2/31]

Faedah Doa Kebaikan Di Dunia Dan Akhirat

|| Faedah doa Al-Baqarah; 201 ||

رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

Rabbana aatina fidunya hasanah, wa fil aakhirati hasanah, waqina 'azabannar

Terjemahan:

Wahai Tuhan kami, berilah kami kebaikan di dunia dan kebaikan di akhirat, dan peliharalah kami dari azab neraka".

Faedah doa diatas:

1. Ini adalah doa yang paling banyak dibacakan oleh Nabi sebagaimana yang disebutkan oleh sahabat Nabi, Anas bin Malik. Sudah tentu ianya doa yang sangat penting, agung dan mencakupi makna yang besar sekali sehingga Nabi berdoa banyak kali dengan doa ini.

2. Doa ini ringkas tapi meluas maknanya. Mencakupi aspek keduniaan dan akhirat serta perlindungan daripada azab api neraka. Inilah permintaan yang teragung daripada seorang hamba kepada Tuhannya. Dan ini juga menunjukkan fiqh dalam berdoa menurut para ulama' iaitu berdoa dengan doa yang ringkas tetapi mencakupi makna yang meluas di dunia dan akhirat. Sudah tentu doa-doa yang ma'thur (yang datang dari Al-Quran dan As-Sunnah) mempunyai kelebihan ini.

3. Perkataan "Al-Hasanah" secara literalnya bermaksud kebaikan. Sebahagian ulama' mengatakan hasanah di dalam doa ini bermaksud kenikmatan. Maka yang terkandung dalam doa ini ialah segala nikmat yang baik di dunia dan akhirat bagi orang-orang yang beriman.

4. Bentuk-bentuk Al-Hasanah (kebaikan/nikmat): Kata sebahagian Ulama', Al-Hasanah dalam doa ini mencakupi kebaikan/nikmat dalam ilmu dan ibadah di dunia dan akhirat. Sebahagian yang lainnya mengatakan rezeki yang baik (halal dan berkat), ilmu yang bermanfaat dan syurga di akhirat kelak. Sebahagian yang lain mengatakan, Al-Hasanah di dunia ialah rezeki yang halal dan luas, serta amal yang soleh. Di akhirat pula merujuk kepada diampunkan dosa dan diterimanya amal ibadah. Kesemua perbezaan pandangan ini boleh difahami bahawa kebaikan yang dimaksudkan di dalam doa itu ialah segala macam bentuk nikmat dan kebaikan yang diharapkan oleh orang beriman di dunia dan akhirat. Rujuk Al-Fath Al-Bari Ibn Hajar untuk mengetahui perbezaan pandangan berkaitan makna Al-Hasanah.

5. Imam As-Syafie menyukai jika dibacakan doa ini bagi jemaah haji yang melakukan tawaf apabila sampai di antara rukun Yamani (sisi Ka'bah yang menghadap ke arah Yaman) dan Hajar Al-Aswad. Sebahagian ulama' lain menyebutkan digalakkan baca doa ini sebanyak-banyaknya dalam masa mengerjakan haji baik ketika tawaf, ketika berada di Mina, Arafah, di telaga zam-zam dan sebagainya.

6. Kata Imam Al-Ghazali dalam Ihya': Ini antara doa yang boleh diamalkan untuk menolak bala bencana di dunia dan akhirat.

7. Kata Imam An-Nawawi dalam Al-Azkar, dibolehkan bagi wanita yang haidh untuk berdoa dengan doa ini (dan doa daripada Al-Quran yang lainnya) dengan niat untuk berdoa bukan untuk membaca Al-Quran.

8.Imam An-Nawawi dalam Al-Azkar juga menyebutkan bahawa digalakkan juga membaca doa ini pada takbir yang ke 4 dalam solat jenazah menurut pandangan sebahagian ulama' Mazhab Syafie.

Semoga dengan faedah-faedah ini dapat memberikan kesedaran betapa besarnya manfaat dan kedudukan doa ini. Moga kita lebih bersemangat untuk mengamalkan doa ini khususnya di tempat yang mustajab seperti ketika sujud dalam solat dan sebagainya.

Wallahua'lam.

Akhukum fillah, Ad-Dien Abdul Kadir.

Disalin dari Telegram Channel

telegram.me/addien90